Tắc nghẽn mạch máu não: Yếu tố hàng đầu dẫn đến đột quỵ

Hiểu đúng về tắc nghẽn mạch máu não

Tắc nghẽn mạch não là hiện tượng dòng máu đến não bị chặn lại, thường do sự xuất hiện của cục máu đông (huyết khối) hoặc mảng xơ vữa bám vào thành mạch máu bị bong ra. Khi dòng máu không thể lưu thông, các tế bào não nhanh chóng rơi vào trạng thái thiếu máu cục bộ. Nếu trong vòng 3 – 5 phút mà mạch máu không được tái thông, các mô não sẽ bắt đầu hoại tử, gây tổn thương nghiêm trọng đến chức năng thần kinh.

Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 80 – 85% các ca đột quỵ trên toàn cầu là do tắc nghẽn mạch máu não, với 5,5 triệu trường hợp tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 người bị đột quỵ, trong đó một nửa gặp phải những di chứng nghiêm trọng như liệt nửa người, mất khả năng giao tiếp hoặc phải sống phụ thuộc.

Ngoài ra, nếu không kiểm soát hiệu quả các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao hay thói quen hút thuốc lá, người từng bị tắc mạch máu não có nguy cơ tái phát đột quỵ lên đến 30 – 40% trong vòng 5 năm đầu sau cơn đột quỵ đầu tiên.

Hình ảnh tắc nghẽn mạch máu não do cục huyết khối 

Tắc nghẽn mạch máu não có thể điều trị được không?

Tắc nghẽn mạch máu não hoàn toàn có thể điều trị nếu được phát hiện kịp thời và can thiệp đúng lúc. Tuy nhiên, mức độ hồi phục phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng:

1. Thời gian phát hiện và can thiệp

Việc phát hiện và xử lý sớm là yếu tố quyết định khả năng phục hồi. Trong khoảng thời gian từ 3 đến 4,5 giờ đầu sau khi triệu chứng xuất hiện, việc sử dụng thuốc tiêu huyết khối (như Alteplase) hoặc can thiệp cơ học (thrombectomy) để loại bỏ cục máu đông giúp phục hồi tuần hoàn máu, giảm thiểu nguy cơ di chứng nghiêm trọng. Nếu điều trị trong vòng 6 giờ đầu, tỷ lệ hồi phục chức năng vận động và ngôn ngữ có thể tăng lên gấp ba lần. Ngược lại, nếu điều trị sau 6 đến 24 giờ, tổn thương tế bào thần kinh không thể hồi phục, dẫn đến các hậu quả như liệt nửa người hoặc mất trí nhớ. Việc nhận diện nhanh chóng các dấu hiệu cảnh báo thông qua phương pháp FAST là yếu tố quan trọng trong việc cứu sống bệnh nhân.

"Khung giờ vàng" để điều trị đột quỵ là từ 3 - 4,5 giờ 

2. Vị trí và kích thước mạch máu bị tắc

Khả năng điều trị cũng phụ thuộc vào vị trí và kích thước của mạch máu bị tắc. Các tắc nghẽn tại các nhánh nhỏ (ví dụ như động mạch não giữa) thường có tiên lượng tốt hơn vì vùng tổn thương hạn chế và triệu chứng ít nghiêm trọng hơn (như yếu tay chân, nói ngọng). Tuy nhiên, nếu tắc nghẽn xảy ra ở các mạch máu lớn (như động mạch cảnh hoặc động mạch nền), có thể gây thiếu máu diện rộng, dẫn đến các hậu quả nặng nề như liệt, hôn mê hoặc các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng. Tỷ lệ tử vong trong những trường hợp này có thể lên đến 30 - 40% nếu không được điều trị kịp thời.

3. Các phương pháp điều trị tắc nghẽn mạch máu não

Trong khoảng thời gian từ 0 đến 4,5 giờ đầu khi tắc nghẽn mạch máu não xảy ra, đây được gọi là "thời gian vàng" để sử dụng thuốc tiêu huyết khối rt-PA qua đường tĩnh mạch, tuy nhiên, phương pháp này không áp dụng cho các trường hợp xuất huyết não. Rt-PA giúp làm tan cục máu đông và phục hồi lưu thông máu trong não, từ đó có thể giúp 30 - 40% bệnh nhân hồi phục mà không gặp di chứng.

Từ 6 đến 24 giờ sau khi tắc nghẽn, nếu tình trạng xảy ra ở các mạch lớn như động mạch cảnh hoặc động mạch nền, phương pháp lấy huyết khối cơ học (thrombectomy) vẫn có hiệu quả, miễn là vùng não bị tổn thương chưa quá rộng. Các nghiên cứu như DAWN và DEFUSE-3 cho thấy tỷ lệ thành công có thể đạt 60 - 80%, ngay cả khi thực hiện sau 6 giờ.

Khi quá 24 giờ từ thời điểm xảy ra tắc nghẽn, tổn thương não thường không thể phục hồi. Lúc này, các biện pháp điều trị chuyển sang hướng phục hồi chức năng như vật lý trị liệu và ngôn ngữ trị liệu nhằm cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.

Tóm lại, với câu hỏi liệu tắc nghẽn mạch máu não có thể điều trị được không, câu trả lời là hoàn toàn khả thi nếu bệnh nhân được phát hiện và can thiệp kịp thời, đúng phương pháp.

Thuốc tiêu sợi huyết được sử dụng khi phát hiện đột quỵ sớm 

Tiên lượng và các di chứng của tắc nghẽn mạch máu não

Tiên lượng và các biến chứng sau đột quỵ phụ thuộc vào thời gian can thiệp, mức độ và vị trí tổn thương não, cùng với tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Khoảng 10 - 15% bệnh nhân nếu được điều trị sớm (trong vòng 4.5 giờ đầu) có thể phục hồi hoàn toàn chức năng thần kinh. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp sẽ để lại những di chứng nghiêm trọng. Một số di chứng phổ biến ở bệnh nhân tắc nghẽn mạch máu não bao gồm:

- Liệt nửa người (gặp ở khoảng 50 - 60% bệnh nhân): Thường xảy ra khi tắc nghẽn các mạch lớn (như động mạch não giữa), dẫn đến mất khả năng vận động ở một bên cơ thể.

- Mất khả năng ngôn ngữ (gặp ở khoảng 20 - 30% bệnh nhân) và rối loạn nuốt (gặp ở khoảng 40 - 50% bệnh nhân): Những tổn thương này thường ảnh hưởng đến các vùng Broca/Wernicke hoặc các dây thần kinh số IX và X.

- Sa sút trí tuệ (gặp ở khoảng 30% bệnh nhân) và trầm cảm sau đột quỵ (gặp ở khoảng 40% bệnh nhân): Các vấn đề này do tổn thương chất trắng trong não, ảnh hưởng đến khả năng dẫn truyền của các tế bào thần kinh serotonin.

Việc phục hồi chức năng thông qua các phương pháp vật lý trị liệu và hoạt động trị liệu có thể giúp cải thiện khả năng tự chăm sóc của bệnh nhân từ 40 - 50%. Tiên lượng không tốt thường gặp ở bệnh nhân cao tuổi, có bệnh lý nền nặng hoặc những tổn thương não rộng trên các hình ảnh CT/MRI.

Phòng ngừa tái phát tắc nghẽn mạch máu não

Tắc nghẽn mạch máu não có thể điều trị được, nhưng nguy cơ tái phát vẫn tồn tại. Tỷ lệ tái phát có thể lên đến 20 - 25% trong vòng 5 năm nếu không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường và rung nhĩ. Để ngăn ngừa tắc nghẽn mạch máu não tái phát, cần có sự kết hợp giữa việc kiểm soát bệnh lý nền, thay đổi thói quen sống và theo dõi sức khỏe định kỳ.

1. Kiểm soát bệnh lý nền

Bệnh nhân cần duy trì huyết áp dưới mức 140/90 mmHg để giảm áp lực lên mạch máu, kiểm soát lượng đường trong máu và giữ chỉ số HbA1c dưới 7% đối với người mắc tiểu đường, đồng thời giảm mức cholesterol LDL dưới 70 mg/dL để hạn chế nguy cơ hình thành mảng xơ vữa. Nếu có mỡ máu cao, bệnh nhân có thể được hỗ trợ điều trị bằng thuốc giảm mỡ máu. Các thuốc kháng đông và thay đổi lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa tái phát.

Kiểm soát huyết áp phòng ngừa đột quỵ 

2. Sử dụng thuốc kháng đông và thay đổi lối sống

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 80% các trường hợp tái phát có thể được ngăn ngừa bằng cách sử dụng thuốc kháng đông (nếu có rung nhĩ), thuốc statin và thay đổi chế độ ăn uống. Chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm giảm lượng muối, ăn nhiều rau xanh và thực phẩm giàu omega-3 sẽ giúp bảo vệ mạch máu và cải thiện tuần hoàn. Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ưu tiên các bài tập vừa sức như đi bộ hoặc yoga, đồng thời bỏ thuốc lá và hạn chế uống rượu bia để giảm nguy cơ đông máu và tổn thương mạch máu.

3. Theo dõi sức khỏe định kỳ

Theo dõi sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và kịp thời phát hiện sự tái phát của tắc nghẽn mạch máu não. Việc siêu âm động mạch cảnh định kỳ sẽ hỗ trợ trong việc đánh giá tình trạng xơ vữa hoặc hẹp mạch. Đồng thời, bệnh nhân cũng cần kiểm tra chức năng thần kinh ít nhất mỗi 6 tháng một lần.

Tạm kết

Bài viết đã giúp bạn tìm hiểu về tắc nghẽn mạch máu não – nguy cơ dẫn đến đột quỵ. Tắc nghẽn mạch máu não hoàn toàn có thể điều trị nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Thời gian can thiệp sớm là yếu tố quyết định khả năng phục hồi, vì vậy việc phát hiện dấu hiệu tắc nghẽn mạch máu não càng sớm càng tốt là vô cùng quan trọng.

ĐẶT MUA KHUNG TRÚC ĐAN

Giá bán lẻ

Hộp 60 viên: 300.000Đ/HỘP

Họ và tên(*)

Số điện thoại*

Địa chỉ nhận hàng*

Sản phẩm	Đơn giá	Số lượng	Thành tiền
Khung Trúc Đan hộp 60 viên	300.000		0
Giá này chưa bao gồm chi phí vận chuyển. Nếu có, Chúng tôi sẽ xác nhận đơn hàng với Quý khách qua điện thoại. Trân trọng cảm ơn		Tổng	0

Tư vấn cước miễn phí:

Hotline: 0975.857.257

Đặt mua