Tai biến mạch máu não: Nguyên nhân, biểu hiện, cách phòng tránh

Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu não (bao gồm động mạch, mao mạch hoặc tĩnh mạch) bị tắc nghẽn hoặc vỡ đột ngột mà không liên quan đến chấn thương sọ não.

Khi các mao mạch trong não bị tắc hoặc vỡ, tế bào não nhanh chóng rơi vào tình trạng thiếu oxy và dưỡng chất, dẫn đến tổn thương và chết dần. Thời gian xử lý càng kéo dài, số lượng tế bào não bị tổn thương càng nhiều, gây hậu quả nghiêm trọng như tổn thương nặng nề hoặc thậm chí tử vong. Trong trường hợp người bệnh được cứu sống, các biến chứng như liệt chi, liệt nửa người, hoặc mất khả năng giao tiếp thường khó tránh khỏi.

Tai biến mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại Việt Nam, đứng thứ hai trong nước và thuộc top 10 trên thế giới theo báo cáo thường niên của WHO. Đây là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của con người.

Tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc vỡ đột ngột 

Phân loại tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não thường được chia thành hai dạng chính: thiếu máu não và xuất huyết não, cụ thể như sau:

- Tai biến mạch máu não do thiếu máu não:

Khoảng 80% các ca tai biến mạch máu não là do thiếu máu cục bộ. Tình trạng này xảy ra khi lưu lượng máu lên não bị giảm hoặc tắc nghẽn, khiến các tế bào não không được cung cấp đủ máu và bị hoại tử. Nếu không được cấp cứu trong vòng 4 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng, nguy cơ tử vong rất cao.

- Tai biến mạch máu não do xuất huyết não:

Dạng tai biến này chiếm khoảng 20% các trường hợp và xảy ra khi máu tràn vào mô não, dẫn đến phù nề và áp lực lên các mô xung quanh. Tình trạng này khiến các tế bào não bị tổn thương nghiêm trọng, gây vỡ mạch máu.

Chỉ trong vài phút, người bệnh bị xuất huyết não có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì vậy, tỷ lệ tử vong ở nhóm này cao hơn đáng kể so với tai biến do thiếu máu não.

Có 2 loại tai biến mạch máu não phổ biến

Các yếu tố nguy cơ gây tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não thường xảy ra với các nhóm đối tượng có những yếu tố nguy cơ sau:

- Người thừa cân, béo phì.

- Nghiện thuốc lá.

- Sử dụng quá mức rượu bia và đồ uống có cồn.

- Ít vận động, lười tập thể dục.

- Thường xuyên căng thẳng, lo âu hoặc mắc rối loạn lo âu kéo dài.

- Người bị huyết áp cao (tăng huyết áp).

- Người mắc bệnh tiểu đường hoặc các bệnh lý liên quan đến tim mạch.

- Chế độ ăn uống chứa nhiều chất béo, dầu mỡ.

- Độ tuổi trung niên. 

- Tiền sử gia đình có người từng bị tai biến mạch máu não.

Các yếu tố nguy cơ tăng tai biến mạch máu não 

Tai biến mạch máu não gồm mấy giai đoạn?

Tai biến mạch máu não thường diễn ra qua ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn mang tính chất và mức độ nguy hiểm khác nhau:

-  Giai đoạn khởi phát: Đây là giai đoạn ban đầu của bệnh, khi các triệu chứng thường mơ hồ và không đặc trưng. Người bệnh có thể gặp một số biểu hiện nhẹ, dễ nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác hoặc thậm chí bỏ qua, không nhận ra nguy cơ tiềm ẩn.

- Giai đoạn tiến triển nghiêm trọng: Ở giai đoạn này, bệnh bắt đầu trở nên nặng hơn. Nếu được can thiệp kịp thời, người bệnh vẫn có khả năng sống sót. Tuy nhiên, nguy cơ gặp phải các biến chứng như rối loạn thần kinh thực vật, hôn mê, hoặc liệt nửa người là rất cao.

-  Giai đoạn nguy kịch: Giai đoạn cuối cùng của tai biến mạch máu não được xem là nguy hiểm nhất. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tỷ lệ tử vong rất cao. Việc điều trị và can thiệp trong giai đoạn này cũng gặp nhiều khó khăn, với tỷ lệ thành công thấp hơn.

Dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tai biến mạch máu não là yếu tố quyết định giúp tăng hiệu quả can thiệp và giảm thiểu biến chứng. Dưới đây là các triệu chứng từ nhẹ đến nặng:

- Đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi hoặc cảm giác khó chịu.

- Méo miệng hoặc lệch một bên khuôn mặt.

- Ù tai, suy giảm thị lực, mắt mờ hoặc không nhìn rõ.

- Rối loạn ngôn ngữ, nói lắp, khó phát âm.

- Tê bì tay chân, khó cử động hoặc không thể nhấc tay cao qua đầu.

- Mất thăng bằng, khó kiểm soát tư thế.

- Nhịp tim tăng nhanh bất thường.

- Sốt cao hoặc rơi vào trạng thái hôn mê sâu.

Nhận biết sớm và xử lý kịp thời các triệu chứng trên có thể cứu sống người bệnh và hạn chế biến chứng lâu dài.

Dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Phương pháp cấp cứu tai biến mạch máu não

Nguyên tắc hàng đầu trong điều trị tai biến mạch máu não là cấp cứu kịp thời và can thiệp đúng cách, nhằm giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tử vong. Dưới đây là các bước cần thực hiện khi gặp người có dấu hiệu tai biến:

- Gọi ngay xe cấp cứu và hỗ trợ đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

- Giữ người bệnh ở tư thế an toàn, tránh té ngã. Đặt người bệnh nằm nghiêng để đảm bảo đường thở thông thoáng.

- Không cho người bệnh ăn uống bất kỳ thứ gì trong khi chờ cấp cứu.

- Không tự ý cho người bệnh uống thuốc huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác.

Khi người bệnh được đưa đến bệnh viện, bác sĩ sẽ xác định tai biến mạch máu não dựa trên các tiêu chí lâm sàng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):

- Có triệu chứng thần kinh khu trú.

- Triệu chứng xuất hiện đột ngột.

- Không có chấn thương sọ não.

Nếu đáp ứng đủ ba tiêu chí trên, khả năng người bệnh bị tai biến lên đến 95-99%. Các phương pháp chẩn đoán như chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI) sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân cụ thể: tắc nghẽn mạch máu hay xuất huyết não. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhằm hạn chế vùng tổn thương lan rộng.

Việc điều trị kịp thời không chỉ cứu sống bệnh nhân mà còn giúp giảm nguy cơ biến chứng, đẩy nhanh quá trình phục hồi và ngăn ngừa tái phát tai biến mạch máu não.

Biến chứng nguy hiểm của tai biến mạch máu não

Các biến chứng sau tai biến mạch máu não có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân gây bệnh, thời gian cấp cứu, và tính phù hợp của phương pháp điều trị. Càng được can thiệp sớm, nguy cơ biến chứng nghiêm trọng càng giảm.

Dưới đây là một số di chứng thường gặp:

- Phù não: Tình trạng sưng não do tích tụ chất lỏng, gây áp lực lên các mô não.

- Động kinh: Biểu hiện qua các cơn co giật bất thường sau tai biến.

- Huyết khối tĩnh mạch sâu: Sự hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch, thường xuất hiện ở chân.

- Liệt tay, chân hoặc toàn bộ cơ thể: Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động.

- Mất khả năng di chuyển: Bệnh nhân có thể mất hoàn toàn hoặc một phần khả năng đi lại.

- Rối loạn nuốt: Gặp khó khăn khi ăn uống, tăng nguy cơ sặc và viêm phổi.

- Xẹp phổi và viêm phổi: Thường xảy ra do bệnh nhân nằm lâu và khó thở.

- Nhồi máu cơ tim: Do áp lực tăng cao lên hệ tim mạch sau đột quỵ.

- Đau vai: Thường do liệt hoặc giảm khả năng vận động.

- Nhiễm trùng đường tiết niệu: Xảy ra ở bệnh nhân bị tiểu tiện không kiểm soát.

- Co cứng cơ: Gây khó khăn trong việc cử động các chi.

- Rối loạn tâm lý: Bao gồm lo lắng, căng thẳng, mất ngủ và trầm cảm.

Thông thường, người bị tai biến cần ít nhất 30 ngày để bắt đầu hồi phục. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các biến chứng có thể kéo dài vĩnh viễn, và việc điều trị chủ yếu chỉ nhằm giảm nhẹ triệu chứng mà không thể phục hồi hoàn toàn.

Những biến chứng tai biến mạch máu não phổ biến nhất

Phòng ngừa tai biến mạch máu não

Để giảm nguy cơ tai biến mạch máu não, cần duy trì một lối sống lành mạnh và khoa học:

- Chế độ ăn uống hợp lý: Ăn đủ bữa và đảm bảo cân đối các nhóm dinh dưỡng. Hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, cholesterol, và chất béo xấu. Thay vào đó, ưu tiên các loại rau củ, hải sản, trứng, các loại đậu, thịt trắng, và ngũ cốc.

- Tránh sử dụng các chất gây hại: Không uống rượu bia, tránh xa đồ uống có cồn và các chất kích thích.

- Duy trì vận động: Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, từ 3-4 ngày mỗi tuần để tăng cường sức khỏe tim mạch.

- Kiểm soát cân nặng: Giữ cân nặng ở mức ổn định, tránh tình trạng thừa cân, béo phì.

- Quản lý huyết áp: Tránh các yếu tố làm tăng huyết áp bằng cách kiểm soát căng thẳng và duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh.

- Cải thiện giấc ngủ: Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc để cơ thể phục hồi tốt hơn.

- Khám sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và tầm soát nguy cơ đột quỵ để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

Tạm kết

Tai biến mạch máu não rất nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thể thao thường xuyên là cách tốt nhất để phòng tránh tai biến mạch máu não.

ĐẶT MUA KHUNG TRÚC ĐAN

Giá bán lẻ

Hộp 60 viên: 300.000Đ/HỘP

Họ và tên(*)

Số điện thoại*

Địa chỉ nhận hàng*

Sản phẩm	Đơn giá	Số lượng	Thành tiền
Khung Trúc Đan hộp 60 viên	300.000		0
Giá này chưa bao gồm chi phí vận chuyển. Nếu có, Chúng tôi sẽ xác nhận đơn hàng với Quý khách qua điện thoại. Trân trọng cảm ơn		Tổng	0

Tư vấn cước miễn phí:

Hotline: 0975.857.257

Đặt mua