Hẹp động mạch cảnh là gì? Vì sao hẹp động mạch cảnh gây đột quỵ?

Hẹp động mạch cảnh là gì?

Động mạch cảnh là hai mạch máu chính chạy dọc hai bên cổ, dẫn máu giàu oxy từ tim lên nuôi dưỡng não bộ. Mỗi bên có một nhánh – động mạch cảnh trái và động mạch cảnh phải – đều xuất phát từ cung động mạch chủ và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp máu cho hai bán cầu não.

Khi các chất béo, đặc biệt là LDL cholesterol, lắng đọng bên trong thành mạch, chúng sẽ tạo thành các mảng bám. Các mảng này tích tụ dần dần, khiến lòng động mạch bị thu hẹp – một quá trình được gọi là xơ vữa động mạch. Sự phát triển của mảng xơ vữa không chỉ làm giảm lượng máu đến não mà còn có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy tạm thời hoặc vĩnh viễn cho các tế bào thần kinh, gây ra các biểu hiện như TIA hoặc nghiêm trọng hơn là đột quỵ.

Sự tắc nghẽn tại động mạch cảnh đồng nghĩa với việc não không nhận đủ dưỡng khí và năng lượng, làm tăng nguy cơ tổn thương não bộ nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Hình ảnh hẹp động mạch cảnh 

Dấu hiệu cảnh báo tình trạng hẹp động mạch cảnh

Trong giai đoạn đầu, hẹp động mạch cảnh thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Lý do là vì lúc này các mảng xơ vữa mới chỉ hình thành và chưa gây bít tắc hoàn toàn dòng chảy trong động mạch. Hơn nữa, cấu trúc mạch máu não có hệ thống tuần hoàn bù nhờ sự kết nối giữa các nhánh động mạch cảnh, nên vẫn đảm bảo được lượng máu tối thiểu nuôi não.

Chính vì không có dấu hiệu cụ thể ở giai đoạn sớm, nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi mạch máu bị thu hẹp nghiêm trọng ở cả hai bên, dẫn đến giảm lượng máu lên não. Lúc này, các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc đột quỵ có thể xuất hiện đột ngột và là hồi chuông cảnh báo đầu tiên.

Các biểu hiện điển hình của đột quỵ hoặc TIA bao gồm:

- Cảm giác tê bì hoặc yếu cơ đột ngột ở mặt, tay hoặc chân – thường chỉ xảy ra ở một bên cơ thể.

- Gặp khó khăn trong việc diễn đạt hoặc hiểu ngôn ngữ, nói ngọng bất chợt.

- Giảm thị lực tạm thời hoặc mất thị lực một bên, thậm chí cả hai bên.

- Choáng váng, mất thăng bằng, khó giữ tư thế đứng vững.

- Xuất hiện cơn đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.

Hẹp động mạch cảnh gây thiếu máu não dẫn đến các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu 

Nguyên nhân nào gây hẹp động mạch cảnh?

Hẹp động mạch cảnh chủ yếu bắt nguồn từ tình trạng xơ vữa động mạch – một hiện tượng xảy ra phổ biến trên toàn bộ hệ tuần hoàn. Khi các yếu tố nguy cơ thúc đẩy quá trình xơ vữa phát triển, chúng cũng đồng thời làm tăng khả năng lòng mạch cảnh bị thu hẹp. Kết quả là, lưu lượng máu đến não bị cản trở, dẫn đến các biến cố như cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc đột quỵ do thiếu máu não.

Trong đa số trường hợp, thủ phạm chính gây ra hiện tượng này là sự tích tụ chất béo bên trong thành mạch. Lâu ngày, các mảng bám được hình thành từ cholesterol và các hợp chất khác sẽ làm lòng mạch hẹp dần, gây cản trở dòng chảy máu lên não.

Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp hiếm gặp – đặc biệt là ở phụ nữ trẻ – nguyên nhân không đến từ xơ vữa mà là do loạn sản sợi cơ (Fibromuscular Dysplasia - FMD). Đây là một rối loạn không viêm, không xơ vữa, thường ảnh hưởng đến các động mạch cỡ trung bình như động mạch cảnh hoặc động mạch thận. Loạn sản sợi cơ chủ yếu xuất hiện ở đoạn giữa hoặc xa của động mạch cảnh, đôi khi lan tới các mạch máu trong não.

Hẹp động mạch cảnh nguyên nhân chính là do mảng xơ vữa

Những yếu tố làm gia tăng hẹp động mạch cảnh

Một số yếu tố nguy cơ phổ biến có thể khiến bạn dễ mắc phải tình trạng hẹp động mạch cảnh hơn, bao gồm:

- Tăng huyết áp: Áp lực máu cao liên tục làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, tạo điều kiện cho mảng xơ vữa hình thành.

- Thói quen hút thuốc: Nicotine và các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm tổn thương thành mạch và thúc đẩy sự tích tụ mảng bám.

- Đái tháo đường: Rối loạn chuyển hóa lipid ở người tiểu đường làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa và làm tổn hại hệ mạch.

- Rối loạn lipid máu: Hàm lượng cholesterol “xấu” (LDL) tăng cao là yếu tố góp phần trực tiếp vào việc hình thành các mảng xơ vữa.

- Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch hoặc xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ mắc bệnh của bạn.

- Tuổi tác: Khi lớn tuổi, các động mạch trở nên kém đàn hồi và dễ bị tổn thương hơn.

- Béo phì: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và đái tháo đường – vốn đều là yếu tố thúc đẩy hẹp mạch cảnh.

- Thiếu vận động: Lối sống ít vận động không chỉ gây béo phì mà còn làm giảm chức năng tuần hoàn và tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

Chẩn đoán và điều trị hẹp động mạch cảnh

1. Các phương pháp chẩn đoán

Để xác định tình trạng hẹp động mạch cảnh do xơ vữa, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh lý, các triệu chứng lâm sàng bạn gặp phải, kết hợp với những xét nghiệm hình ảnh để xác định chính xác vị trí cũng như mức độ hẹp. Một số kỹ thuật thường được sử dụng gồm:

- Chụp mạch não (DSA): Tái tạo hình ảnh các mạch máu não nhằm phát hiện các điểm hẹp bất thường.

- Chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CT angiography - CTA): Ứng dụng tia X và thuốc cản quang để tạo ra hình ảnh chi tiết về động mạch, giúp đánh giá vị trí và mức độ tắc nghẽn.

- Cộng hưởng từ mạch máu (MR angiography - MRA): Dùng từ trường để tạo ra hình ảnh sắc nét của động mạch cảnh và xác định các vị trí bị chèn ép hoặc thu hẹp.

- Siêu âm Doppler động mạch cảnh: Đo tốc độ và hướng dòng máu chảy qua động mạch cảnh để phát hiện sự cản trở lưu thông.

Hình ảnh chụp cộng hưởng từ động mạch cảnh 

Các phương án điều trị hẹp động mạch cảnh

Lựa chọn điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể cũng như mức độ nghiêm trọng của tắc nghẽn trong động mạch. Ở giai đoạn đầu, khi mức độ hẹp chưa quá cao, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kết hợp với việc thay đổi lối sống để kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc tiểu đường.

Tuy nhiên, khi lòng mạch bị hẹp nghiêm trọng (trên 90%), hoặc bệnh nhân đã có biểu hiện TIA hay từng đột quỵ, các biện pháp can thiệp chuyên sâu hơn có thể được chỉ định, bao gồm:

1. Phẫu thuật bóc tách mảng xơ vữa (CEA)

Phẫu thuật cắt bỏ mảng xơ vữa động mạch cảnh – còn gọi là phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh (Carotid Endarterectomy - CEA) – được áp dụng với các trường hợp hẹp động mạch nghiêm trọng. Trong quy trình này, bác sĩ phẫu thuật sẽ mở động mạch cảnh bị tắc và loại bỏ mảng bám bên trong nhằm phục hồi lưu thông máu. Tùy theo tình trạng bệnh, phẫu thuật có thể được tiến hành dưới gây tê tại chỗ hoặc gây mê toàn thân.

Phẫu thuật bóc mảng xơ vữa thường được áp dụng cho bệnh nhân mắc hẹp động mạch cảnh 

2. Nong mạch và đặt stent

Một kỹ thuật ít xâm lấn hơn là nội soi can thiệp đặt stent – phù hợp với những bệnh nhân không đủ điều kiện để phẫu thuật mở. Thủ thuật này được thực hiện thông qua một ống dẫn nhỏ luồn vào từ động mạch đùi, đi qua hệ mạch cho đến vị trí tắc nghẽn ở động mạch cảnh.

Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ sử dụng hình ảnh từ siêu âm hoặc CT để định vị chính xác chỗ tắc. Sau đó, một stent kim loại dạng lưới sẽ được đặt vào trong lòng động mạch nhằm giữ mạch máu luôn mở rộng và duy trì lưu lượng máu lên não.

Tạm kết

Hẹp động mạch cảnh cần được phát hiện sớm, điều trị kịp thời ngăn chặn biến chứng đột quỵ, tử vong. Nếu bạn có dấu hiệu nghi ngờ bất thường về não bộ hãy đi kiểm tra thăm khám để được tư vấn càng sớm càng tốt.

ĐẶT MUA KHUNG TRÚC ĐAN

Giá bán lẻ

Hộp 60 viên: 300.000Đ/HỘP

Họ và tên(*)

Số điện thoại*

Địa chỉ nhận hàng*

Sản phẩm	Đơn giá	Số lượng	Thành tiền
Khung Trúc Đan hộp 60 viên	300.000		0
Giá này chưa bao gồm chi phí vận chuyển. Nếu có, Chúng tôi sẽ xác nhận đơn hàng với Quý khách qua điện thoại. Trân trọng cảm ơn		Tổng	0

Tư vấn cước miễn phí:

Hotline: 0975.857.257

Đặt mua